TH Wassenaar

SEE-SONNET.

O magtige oseaan, jy wydgestrekte,
Omsirkeld deur die ongemetenheid,
Diep in jou boesem rus die onontdekte;
Alleen jou swaar gehyg verneem die tyd.

O nooitvermoeide see wat immer-woelend,
Getye reël na gange van die maan
En op die storm se stem ontstuimig spoelend,
Jou branders op die rotse stukkend slaan!

O ewige deining van die Grote en Magtige!
So dein die breed sterk stroom van volle lewe
In my klein hart. Ek nietigste kristal,
Ek mag ook speel met glans van die ewig-pragtige.
Die skepping het ook my sy doel gegewe:
Een polsslag in die ritme van die Heelal!

BERGTOPPE.

Nog raak die son die hoogste bergetoppe,
Die dale rus alreeds in skadewee,
As vredig langs die hange nog in troppe
Wit bokke wei en bontverspreide vee.

Die dag verdwyn en teen die aand se klaarte
Rys honderdkoppig, puntig-skerp omlyn,
Die bergereeks se magtige gevaarte,
In deinsig-blou, ’n waas deurskynend-fyn.

Beminde aarde, berge vrede-draënd,
My hart is stil en ope soos die lug:
’n Ewige verlange, swygend-vraënd,
Uit eeue-nagte van bestaan se vlug,
Sweef oor die bergetoppe in die aënd:
Dis eind’loos stil . . . Nag . . . Eensaamheid . . . ’n Sug.

OP DIE TORING.

Vlammende wolke aan die hemel,
Roerlose bome teen awendlug,
Landskap in vrede, ’n stille ontroering:
Dalende dag-lig, ’n salige sug!

Donkere stad daarginds in rookdamp,
Rasende wereld, om goud en om eer;
Vredige aandgloed hier op die water,
Swarte voëls vlieg heen en weer.

Magtige see in vrede-stemming;
Ver lê die berge in violet;
Twee staan gearmd hierbo op die toring:
Biddende harte, ’n dankgebed.

NAG.

Die klein blink ogies van die groot swart nag
Staar my so stil aandagtig aan vanaand;
Hul glimlag net so effentjies en sag,
Asof hul reeds my diepste wens verstaan ’t,

Ek voel dat daar ’n band onsegbaar teer,
Die groot heelal tot een geheel verbind,
Dat daar ’n gees wat ewig is regeer,
Voor wie die skepping klein voel as ’n kind.

’n Onbegrepe wêreld sonder sin
Sou hierdie lewe wees vir hom wat in
Homself alleen ’n siel en wese vind:
Hy dwaal, ’n vreemde tussen wesens doof en blind.
In hom alleen word waar geluk gewek,
Wat hom in alles, die Al in hom ontdek.

KENNIS EN GEVOEL.

O bleke suster-tweeling van die aarde,
Jy bloedloos kind met kille lykgesig,
Wat met die skyn van bange sonnestrale,
Die nagte stil spookagtig wit verlig!

Ons kennis leer jy is ’n dorre wêreld,
Waar nooit die lag van blye lewe was.
Dat jy geen lug kan bied aan vuurge longe;
En nêrens in jou dale groei daar gras.

Jou klowe is die kraters van vulkane,
Wat eenmaal vuur was, koud en bleek soos lood
Nou gaap met angstig-oopgesperde monde,
Maar asemloos soos die verstyfde dood.

Dit leer hul my, o heerlik blanke klaarte,
Wat half die wêreld met jou lag bekoor,
En ’k neem dit aan, gehoorsaam kind van wysheid,
Maar glo nog meer wat my my hart laat hoor.

Ek hoor die lied van ewige bekoring;
Die maan gly voort op silwermelodie
Van honderdduisend tintelende sterre;
Ek hoor die woord van alle poësie!

DIEPTE.

Wie na die oppervlakte
Van stil diep water kyk,
Gewaar alleen die blare
En slyk wat bo-op dryf;

Maar wie sy oog veel dieper,
As na die oneind’ge rig,
Hy sien die donker aarde
Vol diepte en vol lig;

Hy sien geen vuilswart water
Of modderbodem meer,
Maar in die hart van die aarde
Die hemel omgekeer.

Daar dryf die los wit wolkies
Soos skepe op die see,
Soos op ’n somerlandskap
Verspreide troppe vee.

Hy sien die hoë hemel
So diep daaronder welf,
So rein en ongemete
Soos lig en diepte self.

So is in alle dinge
’n Diepte te ontdek,
Waar suiwre siel van skoonheid
Sig aan die stof onttrek.

STILLE VRIENDE.

Ek hou van stille vriendlikheid,
Van vriendskap sonder woordepraal,
’n Stil vertrek vol innigheid,
Waar sagte gloed van haardvuur straal.

My kamer is maar arm en klein,
Die mure is so skraal versier;
Maar as die son naar binne skyn,
O dan voel ek gelukkig hier.

En meen’ge vriend het ek ontdek,
Wat dienend sonder dank te vra,
Die onsigbre arrems uitgestrek,
My wiegend op die hande dra.

Ek hou van die gemeensaamheid,
Waarmee die dinge my omring,
Wanneer ek saans in eensaamheid
Die lang-lang ure deur moet bring.

Gelukkig hy wat stilte tot
’n Vriend in eensaamheid kan maak;
Hy hoor ’n fluistering van God,
Die teerste wat sy siel kan raak.

MIDDAGUUR.

Dis middaguur, dit is die uur van rus;
Die werf is stil, die hele vlakte swyg.
Geen ploeg gaan langs die akker op en af,
Die hoenders in die koelte gaap en hyg.

’n Spreeu sit op die kraal se muur en skreeu,
En op die laagste takke aan die soom,
Sit tortelduiwe in die blekkoetbos,
Die stilte van die middag te verdroom.

Vaal bulte oor, tot bewende horison,
Lê al die veld te stowe en te skroei
In gloeiwit-blakerende sonneglans:
Die lug self skyn tot sonlig te vergloei.

’n Boereplaas ver langs oorwaasde kim,
Skyn los en dansend op die lug te dryf,
’n Skip wat skommel op ’n see van lig,
Wat sawends weer tot vlakte sal verstyf.

Die vee lê langs die pan. Geen wese roer;
Slegs kriekies sing hul hooggestemde sang:
Dit is die uur van gans ontspande rus,
Nie soos die aand vol ingehoue drang.

Dit is die uur van al-tevredenheid,
As mymerend op sy rusbank uitgestrek,
Die werker wagtend in ’n sluimring sag,
Uit droomverbeelding soet verwagting wek.

AANDLIEDJIE.

Kom op, liewe maantjie, kom op!
O maantjie kom kuier vir ons.
Doér agter ’n kleuregordyn,
Is die sonnetjie lankal verdwyn,
Kom gou-gou nou maantjie en skyn
Deur die lelike nag wat so frons.

Goeinaand, liewe maantjie, goeinaand!
Muskietjies is uit om te buit,
Om die slapende vee te verras.
Kyk hoe swier hul in swerme op die plas,
Hoor hoe gons hul oor geurende gras
Langs vreedsame vleie en spruit.

Goeinaand, liewe maantjie, goeinaand!
Kyk hoe bleek word die sluimerende nag;
Deur die mis van sy duisternis heen
Het jou klein silwer ogies ’n reen
Van betowerde trane geween,
Wat diep in die water weer lag.

Goeinaand, liewe maantjie, goeinaand!
Dis alles so stil om my rond:
Die hoendertjies sit in die boom
By vooltjies op takke en droom,
Waar silwer langs blare heen stroom
En liggies laat dans op die grond.

Goeinag, liewe maantjie, goeinag!
Nag sterretjies, almal goeinag!
As ek strakkies my ogies sal sluit
En my flikkerende kersvlam is uit,
O loer dan vir my deur die ruit,
En ek sal van jul droom, goeienag!

DIE WINDJIE.

Windjie, windjie, waarheen jakker
Jy so haastig nou al weer?
Al die stowwe skud jy wakker,
Blare, blomme heen en weer.

Oor die grassaad ruis jou voetjies,
As jy huppel oor die wei;
Golfies bokspring, as jy soetjies
Oor die koele water gly.

Soos ’n katjie speels ’n muisie
In sy kloutjies rond laat vlieg,
Skommel jy jou blare-huisie,
Tot die takkies almal wieg.

Orals vroetel jy en snuffel
Eike graspol deur en deur,
En terwyl jy hul kernuffel,
Jomp jy nog die blompies’ geur.

Windjie, jy ’s net soos die vlinder,
Wat op elke blompie rus;
En van d’ een by d’ ander skinder,
Skoon hy almal vriendlik kus.

Windjie, ’k hoor so graag jou liedjies
By my raam en dak se rand,
in die boomtop, tussen rietjies
Ruisend langs die waterkant.

O, so graag staan ek en luister
In ’n hoë mielie-land,
Hoe die ranke blare fluister
Almal in dieselfde trant.

Waai maar, windjie, hardloop, huppel
Oor die koppies, veld en rand —
Drink uit vleie en kom druppel
Mild die reën op dorstend land.

AAN HOLLAND.

O, Holland, ek hou van jou,
Ek hou van jou jonge gesig,
As Lente in Meimaand met sonneskyn trou
Op velde, met kleure verlig.
Ek hou van jou oeroue stoere gelaat
By winter, as newels jou wimpers beslaat,
En mistige sluiers, deur wolke gespan,
Die son uit jou oë vir maande verban.
Ek hou van jou edele trekke, wat Tyd
Gemerk het met tekens van vrugbare stryd:
Kon dyke, kanale en duine praat,
– Dié rimpels, getuiend van wil en daad, —
’n Ewige lag sou jou mond versier,
Vir altyd sou jy oorwinning vier!

O, Holland, ek hou van jou,
Ek hou van jou dyke-gees,
Wat eie vryheid en aard wil behou
En weier om slaaf te wees.
Die see is jou vyand, die see is jou vrind,
Jy weet om sy mag aan jou wil te verbind,
Jy spook met die water en bou ’n dyk
En rustig daaragter bewoon jy die slyk;
Maar roep een: te wapen, die vyande kom!
Dan draai jy jou swaard na die anderkant om,
En saam met jou rol, oor die weilande heen,
Jou magtige vyand, die vyand teen!
Met dyke keer jy die see uit jou land,
En vér van jou grens bly die oorlogsbrand.

OP DIE DOOD VAN PRESIDENT STEYN.

(† 28 Nov. 1916).

Nog rooi van die weemoed van gister,
Daar ween onse oë alweer!
O, het dan die laggende toekoms
Sy rug na oos toegekeer?

Onder honderde, honderde bome
Word die mooistes en grootstes gekap,
En die struikgewas tier om hul stamme
En swelg in die aarde se sap.

Daar lui weer die onheil ’n doodsklok,
Die aarde ontsluit weer haar skoot:
’n Soon, ’n broer, ’n vader,
’n Vriend van sy volk is dood!

Toe, lui maar, o noodlot, die doodsklok,
Toe, graaf maar ’n diepe graf,
Jy ontroof ons tog nimmer ons hoop nie,
Sy gees neem jy nooit van ons af!

DIE SLAG BY BLOEDRIVIER.

(16 Desember, 1838).

Die Ooste gloei. Dit is die dag,
Wat vóór die Ooster-poorte wag
En aarsel om die donker waas,
Wat voor sy oog hang, weg te blaas:
Want o, wat sal sy oog aanskou —
Dan bloed, dan bloed, dan moord en rou?
Maar nee, hy skeur die sluier oop . . . .
Dáár word Suid-Afrika gedoop!

Wat is dit, wat ek ginds gewaar,
Daar langs die donker berge, dáár?
Dit is Dingaan se swarte drom,
Dit is Dingaan! Die Soeloes kom!
Gryp, Trekker, gryp jou kruit en roer
En staan jou man, jou naam is Boer!
Beskawing moet hier segevier,
Of Afrika is vir die dier’!

Hul kom! hul kom met woede aan,
Soos vuur, in hoë gras geslaan,
Wat, op die wind se vlug gedraag,
Al knett’rend oor die grassaad jaag,
En vir geen pad of vóórbrand stuit;
Die vlamme-arrems gryp vooruit,
Verteer al wat hul beet kan kry,
Tot as alleen nog orig bly.

Hul kom! hul kom soos aasvoëls aan,
Die wye vlerke oopgeslaan,
En bek en pote rooi gekleur
Van prooi, nog pas uiteengeskeur.
O hoor hoe dreun dit, soos hul kom!
Dit woel en wemel rond en om,
Van skildvel, assegaai, barbaar!
Van Soeloes, Soeloes aan mekaar!

Hul storm! hul storm! die swarte drom,
En skreeu en bokspring soos hul kom.
Maar in die Treklaër is dit stil,
Want elke Boer weet, wat hy wil:
Sy oog hou wag; sy hart herhaal
Die vroom gelofte elke-maal,
En naas hom staan sy Sanna klaar,
Die kruit en koeëls lê by mekaar.

Hul kom! hul kom! . . . . maar ry aan ry
Stort neer om daar vir goed te bly.
Die Sanna’s bulder, die osse brul
En hardloop rond, met angs vervul;
Dit kletter hier, dit knetter daar,
Dit reën as’gaaie op die laër.

Hul kom! hul kom! . . . . maar deins weer trug,
Hul kom! . . . . maar kom met weifelsug
Hul kom! . . . . maar weifel, weifel weer,
Hul kom! . . . . dit was die laaste keer.

Dis moed, wat volhou na begin,
Vertroue is dit, wat oorwin.

Sou vier maal honderd Trekkers dan
Vir twaalf maal duisend Kaffers kan
Verslaan? Aanskou die water maar,
Aanskou die sloot, die vlakte dáár:
Drieduisend lyke lê daar rond! . . . .
Pretorius alleen is lig gewond. —

O hart, wat blydskap het gesmaak,
Wie kan die trotse dag genaak,
Van Afrika’s beskawingsdoop,
En koud bloed deur sy hart laat loop?

Ja, Stem van donker Afrika,
Ons, wat jou naam met eer moes dra,
Ons woon hier op ’n werelddeel,
Ons moes regeer, en is verdeel!