Die groentegees
Op die hoek van Virginia se winkelsentrum, naby die groot ronde sirkel met sy welige populierbome, het ʼn vriendelike groentesmous jare lank sy vars groente en vrugte aan die mynwerkers verkoop. Hy was ʼn joviale man, ʼn groothartige siel wat maklik ʼn ekstra lemoen in jou sakkie kon smokkel, net om te kraai van die lag as jy hom die volgende keer vertel dat jy weet wat hy gedoen het. Almal van heinde en verre in die Vrystaat het vrugte en groente by die groentesmous gekoop – Mossieman en Geronkie die donkie ook.
Geronkie kon nogal kieskeurig en uitsoekerig wees wanneer hy Saterdae mieliestronke en granate by die groentesmous uitgesoek het, maar Mossieman was nie so vol fiemies nie. Hy het van alles gehou; lemoene en nartjies, pers pruime en helder groen striksvye, katobadruiwe, koringkorrels en appelstronke. Ná hul inkopies het Mossieman en Geronkie rustig onder ʼn groot ou koelteboom op die walle van die magtige Sandrivier gaan sit om hul skatkis vrugte te eet. Die vrugte en groente was sò sappig, dat die lekkerste ding op aarde was om die hele middag daaraan te knibbel en te knaag.
Maar, daar was ʼn groot probleem met die etery onder die groot ou koelteboom – Geronkie was altyd eerste klaar omdat hy gulsig was en woerts-warts al sy vrugte en mieliestronke en granate opgeët het. Dan het hy droëbek en groot oë na Mossieman se vrugte gekyk, met die hoop dat Mossieman hom sou jammer kry en sy vrugte met hom sal deel.
“Mossieman, daai geelwortel wat jy eet, lyk darem vir my baie lekker. So sappig. Hmm…”
Mossieman is ʼn baie slim mossie – hy het lankal agtergekom wat Geronkie se laai met die vrugte en groente is en dat Geronkie die hele tyd zoep om ʼn ekstra happie te kry. “Ja, ek weet, Geronkie. Lekker sappig, dankie. En wortels is goed vir jou oë ook.”
“Wat? Goed vir my oë? Daar is niks fout met my oë nie. Hoekom is jou wortels goed vir my oë?”
“Nie net vir jou oë nie, Geronkie, almal se oë. Jy weet mos hase eet baie wortels, nê? Veral klein hasies en springhase. Hulle hou van wortels en die sappies is vir hulle te lekker vir woorde. As hulle klaar geët het, kies hulle die hasepad.”
“Maar wat het dit met my oë te doen?” vra Geronkie agterdogtig, terwyl hy sy oë knip .
“Wel, Geronkie, het jy al ooit ʼn hasie met ʼn bril gesien?”
“Nee, nog nooit nie,” brom Geronkie. “Nog net van hulle in stories gelees. Grappies op ʼn stokkie, Mossieman, daardie geel piesangs van jou lyk vir my darem al te lekker. Wees nou ʼn Samaritaan en deel daai piesangs so ʼn bietjie met my.”
Mossieman skil die laaste piesang af en lek sy lippe. “Neewat, Geronkie, ek kan dit ongelukkig nie doen nie, dit is teen die wet van Transvaal.”
Geronkie loer vir die piesang en sy bek kwyl. Hy het lanklaas so ʼn lekker geel piesang gesien. “Maar waarom nie, Mossieman? Asseblief. Mededeelsaamheid is een van die sewe deugde van die Bybel. Asseblief, Mossieman.”
“Nee-wat, Geronkie. Jy weet mos dit is net bobbejane en ape wat piesangs eet, nê?” vra Mossieman stuitig.
“Ek het darem al van die ander kinders hier in Virginia gesien wat ook piesangs eet, Mossieman. Partykeer pak hulle ma’s vir hulle piesangs in hul kosblikke Virginia Volkskool toe.”
“Die kinders in die Vrystaat is maar net klein bobbejaantjies sonder sterte. Jy wil tog nie hê die mense moet sien dat jy ʼn piesang eet en jou dan ʼn bobbejaan noem nie? Of ʼn aap nie!”
“Ek dra nie ʼn goue ring nie, Mossieman,” sê Geronkie vies en loer na ʼn sappige groen komkommer wat Mossieman lustig pik-pik. “Ek is ʼn donkie, ʼn baie honger donkie. Ek is so honger ek kry amper aapstuipe. En jy gaan maagpyn kry van al die vrugte wat jy so alleen opeet.”
“Moet jou nie oor jou maag bekommer nie, Geronkie,” sê Mossieman, terwyl hy die vrugtesap elegant met ʼn snoetpoetsertjie van sy bekkie afvee. “Bekommer jou liewer oor jou lang ore en daardie paar mieliestronkie wat jy skelmpies agter jou rug wegsteek.”
“My ore! Waarom moet ek my oor my lang ore bekommer,” vra Geronkie onthuts.
Mossieman trek die velle van pragtige rooi appel af. “Want ek ken ‘n paar husse, Geronkie. Husse met lang ore, net soos joune. Hulle hou van mieliestronke, net soos jy. Ek dink ek moet hulle vertel dat jy jou mieliestronke agter jou rug wegsteek.”
Vinnig steek Geronkie sy pote agter sy rug weg. Hy is nogal bangerig vir husse met lang ore, veral honger husse wat sy mieliestronkie wil eet. Bedeesd gaan sy hy eenkant langs die Sandrivier om die laaste mieliestronk wat hy agter sy rug weggesteek het, op te eet.
“Sien jy hierdie appeltjie, Geronkie? sê Mossieman ondeund. “As jy weer van my vrugte en groente wil eet en my pla, gaan ek jou afskil, net soos my appeltjie.”