Dolosse, trots Suid-Afrikaans

(Woordtelling : 522)

Dolosse is toe nie net kinderspeelgoed nie of kneukelbene van skape of bokke nie. Dit was egter die beginpunt van ʼn groot en belangrike uitvindsel wat vandag dwarsoor die wêreld gebruik word.

Na ʼn groot storm in 1963 meer as 60% van Oos-Londen se hawe uitmekaar geruk het, het ʼn ingenieur, Eric Merrifield, betonblokke ontwerp wat die vorm van skaap- of bok kneukels naboots, of selfs eerder die nederige dubbeltjie. Die blokke wat enigiets tussen 20 en 30 ton kan weeg, word langs- of bo-oor mekaar gelê, in ‘n netjiese ry of deurmekaar. Wanneer dit so heen en weer geplaas word, breek dit letterlik die muur van water voordat dit die aarde tref. Omdat die dolosse nie so solied soos ʼn muur is nie, breek die branders en verdwyn die water moeiteloos tussen die vele openinge. Dit is nie net effektief om die krag van water te breek nie, maar voorkom ook gronderosie langs die kus.

Voordat die dolosse ontwerp was, was groot rotse en blokke beton gebruik, maar selfs hierdie massiewe blokke is deur die water meegesleur en op ander plekke uitgespoel.

Enige plek waar land en water bymekaar kom en wat gereeld deur swaar storms getref word, kan dolosse gebruik word. Volgens die Amerikaanse Kus-navorsingsentrum, is dit selfs meer doeltreffend en koste effektief, as die steengroef wat vroeër algemeen gebruik was. Dit word in plekke soos California, New Jersey en die Oswego hawe in New York gebruik, sowel as in Indië en regoor Hawaii.

Die dolosse word in Yzerfontein, Kaapstad vervaardig waar beton met klein staal vesels gemeng word om dit te versterk. Die grootste dolosse word egter in die hawe van Ngqura (Coega hawe) in Port Elizabeth gebruik omdat die streek dikwels deur geweldadige storms geteister word. Daar is nagenoeg 30,000 dolosse langs ʼn kusstrook van 2,5km in Port Elizabeth geplaas.

Aanvanklik was die uitvindsel se naam, “die Merrifield-block”, maar is later met Dolos vervang. Daar is geen patentregte op hierdie uitvindsel nie, en as ʼn Kus-ingenieur, het Merrifield ook geen geldelike vergoeding ontvang nie.

Daar is egter gerugte dat Merrifield nie werklik die dolosse ontwerp het nie, maar ʼn 28-jarige tekenaar genaamd Aubrey Kruger. Na ʼn gesprek met Merrifield het Kruger die middag huis toe gegaan en drie stukkies hout van sy vrou, Daphne, se besem afgesny. Hierdie stukkies hout het hy in die vorm van ʼn “H” gesny en dit met spykertjies aanmekaar geslaan. Een van hierdie bene het skuins uitgestaan sodat dit soos ʼn dubbeltjie sou lyk. Hierdie vormpie het hy op Merrifield se lessenaar neergesit, sonder om te weet waarvoor dit gebruik sou word. Die eerste prototipe is daarna gebou en in 1964 is die eerste dolosse langs die hawe geplaas.

Kruger het egter nooit formeel erkenning ontvang nie, terwyl Merrifield die Shell Toekenning vir Ontwerp, tesame met die Wetenskap- en Tegnologievereniging van Suid-Afrika se goue medalje, gekry het.

Kort voor Kruger se dood in 2016 is sy aandeel in die ontwerp van hierdie belangrike uitvindsel uiteindelik erken. Twee munte, ʼn R2 muntstuk en ʼn tiekie is deur die Suid-Afrikaanse Munt gedruk. Hierop wat die dolosse uitgebeeld, sowel as die gesigte van Merrifield en Kruger.

https://brandsouthafrica.com/108493/news-facts/dolosse/#:~:text=At%20that%20time%2C%20dolosse%20was,Cape%20Colony%20to%20the%20Transvaal.

https://www.capetownetc.com/cape-town/proudly-south-african-the-origin-of-the-dolosse/

Rapporteer inhoud

• Issue: *
  Kopiereg inbreuk vuil taal Ongeldige Inhoud
• Your Name: *
  
• Your Email: *
  

• Details: *
  

Handig verslag