Verdwyning van die SS Waratah

Drie dae. Hy het gesê net drie dae. Hy was verkeerd. Of hy het gelieg? Ons sal seker nooit die antwoord ken nie.

Ek het nuus gekry uit die Kaap. My ma was ernstig siek en sou waarskynlik nie die einde van die week sien nie. Ek het haastig probeer planne maak. Per wa sou te stadig wees en ek het nie genoeg geld gehad om per skip te gaan nie. Ek het gesoebat, gesmeek en gehuil totdat ‘n matroos my uiteindelik na Kaptein Joshua Edward Ilbery toe gevat het. Hy het my jammer gekry en ingestem dat ek op die skip kon gaan na Kaapstad en my reis betaal as skottelgoedwasser. Dit was die Skotse skip, die SS Waratah, se tweede vaart. Die vaart het begin in Adelaide en was op pad Europa toe. Sy het geanker in Durban, waar ek op die spoorweg gewerk het, vir voorraad. Ons het net na agt die aand van 26 Julie 1909, Durban se hawe verlaat. 211 siele aan boord, waarvan 118 van ons, bemanning was.

Dit was my eerste keer op ‘n skip en my gestel was glad nie tevrede met die geskommel nie. Na net twee ure op die onstuimige oseaan was daar niks meer in my maag nie, maar my lyf se spasmas het steeds probeer om iets uit te werp, al was daar niks. Na twee dae in die piepklein kajuit het my liggaam vrede gemaak met die heen en weer gewieg, en kon ek uiteindelik vars lug gaan soek. Buite het mis oor die skip gehang, soos ‘n blinddoek oor iemand wat op pad na die galg toe is se kop. Dit het my vasgedruk en omsingel en ek het terug gevlug na die “ruimte” van die kajuit wat net-net groter was as die 4 hangmatte wat as beddens gedien het.

29 Julie 1909 het gekom en gegaan. Ek het uiteindelik genoeg energie gehad om my plig as skottelgoedwasser na te kom, maar steeds nie durf na buite gaan waar die mis steeds die skip onheilspellend, versmorend bedek het nie. Die onrustigheid was tasbaar in die lug. Die ouer bemanningslede het die vertraging as vanselfsprekend aanvaar. Hulle het die see en haar speletjies al goed geken. Maar die passasiers en ons wat nie ons lewens op die see spandeer het nie, kon nie vrede maak met die vertraging nie. Ons moes teen 29 Julie in die Kaap anker.

Teen 30 Julie het die esoteriese mis niemand toegelaat om te weet presies waar ons was nie. Ons was iewers op die wye oseaan. En nie eers ‘n kompas kon Kaptein Ilbery ‘n leidraad gee waar nie.

Teen 5 Augustus kon jy die vrees in die gesoute matrose se oë sien. Hulle het probeer om kalm te lyk, maar selfs die beste leuenaar se oë verraai hom. Van die dames passasiers het konstant gesit en snik en konstant die hoeke van hulle oë met sakdoekies droog gedruk. Die gewone luukse etes is stopgesit na die kaptein beveel het om kos te rantsoeneer. Ek het Ilbery net een keer vinnig gesien waar hy doodsbleek met sy tweede in bevel ‘n gefluisterde, tog ernstige gesprek gevoer het. Dit was duidelik dat paniek op die punt was om die sterkste man aan boord te oorweldig.

8 Augustus was nie ‘n goeie dag nie. Nie dat enige dae op die vervloekte skip regtig ‘n goeie dag was nie. Sewe van die ouer passasiers en ‘n maande oue baba is oorlede. Dalk wanvoeding. Dalk vrees. Dalk het hulle net moed opgegee. Ilbery het ook beveel dat die gevangene wat op die skip was vir sy verhoor in die Kaap, oor boord te gooi. Baie van ons het daarteen vasgeskop en ‘n enkele geweerskoot het later bevestig dat die veroordeelde ten minste ‘n menslike dood gesterf het in stede daarvan dat hy verdrink.

11 Augustus 1909 was die dag wat die laaste van ons menswees verdwyn het. Ons het dae laas vleis gehad om te eet, maar ewe skielik het die kok potte vleis voorgesit. Niemand hoef iets te gesê het nie. Niemand het iets gesê nie. Oorlewing was al wat in ons gedagtes was. In stilte het ons dankie gesê vir die wat die stryd teen die mis verloor het.
Eet. Of word geëet. Die wet van die natuur.

Die aand van 12 Augustus was daar ‘n opgewondenheid op die dek. Almal wat nog kon loop het gehardloop agter die verheugde roepe aan om hulle stemme by te voeg. Deur die mis kon ons ‘n lig op die horison sien flits. Die lig wat met ‘n boog deur die mis dring en uitroep: “Kom hier! Dis veilig hier! Hier is land!”. ‘n Triomfboog wat sê die einde is in sig. Die toeskouers het mekaar omhels en gedruk. Iemand het ‘n bottel Franse vonkelwyn uitgehaal en mense het sommer so uit die bottel gedrink. Nuwe lewe het deur hulle gevloei. Hulle het getriomfeer oor die mis. Oor die gruwels. Oor die dood.

Maar party van ons het morsekode verstaan. “Draai om.” Het die boodskap gekom met lang en kort flitse. “Dit is nie wat julle dink nie. Die dood wag hier vir julle.”
Ek het paniekbevange na Kaptein Ilbery gekyk. Hy het triomfantlik geglimlag. Die siele vir sy skuld het uiteindelik hulle bestemming bereik.

**

Die Waratah sou na verwagting op 29 Julie 1909 Kaapstad bereik, maar het nooit sy bestemming bereik nie. Geen spoor van die skip is nog gevind nie.

**

Claude Sawyer vertel dat hy tydens sy reis op die SS Waratah drie keer in drome die gedaante van ‘n man, geklee in ‘n baie eienaardige uitrusting gesien het. Die man het met ‘n lang swaard in sy regterhand gestaan. In die ander hand het hy ‘n lap wat vol bloed was vasgehou. Sawyer het besluit dat hierdie visie ‘n waarskuwing was, en was een van die redes waarom hy besluit het om nie die reis op die Waratah voort te sit en op 25 Julie 1909 van die skip af geklim, in Durban.

Rapporteer inhoud

• Issue: *
  Kopiereg inbreuk vuil taal Ongeldige Inhoud
• Your Name: *
  
• Your Email: *
  

• Details: *
  

Handig verslag