As jy lief is vir my, sal jy
Oom Shakespeare loop en vertel mos dat jy moet lief wees vir almal, net ‘n paar mense vertrou en niemand skade berokken nie. Makliker gesê as gedaan. ‘n Mens is geneig om te dink dat liefde ‘n onskuldige, skadelose emosie is wat net goeie dinge in die wêreld bring. Die waarheid is dat liefde altyd ‘n prys het. Partykeer loop jy ‘n winskoop raak. Jy ontdek dalk die waardevolste liefde van ‘n leeftyd, in ‘n klein koffiewinkel in Kaapstad – vir die prys van ‘n verloofring en jou lewe as ‘n vrygesel. Of jy kan op ‘n laataand – as die res van die stad slaap – in ‘n donker stegie, vir ‘n handvol ponde aan ‘n gewillige vreemdeling, betaal vir iets wat met liefde verwar kan word. Iets wat net drie minute lank hou en as julle wegstap van mekaar onmiddellik weer vergeet hoe die gesig van die ander gelyk het. Daar is altyd ‘n prys vir liefde.
Hendrik het dadelik geweet dít is sy trouvrou. Net soos miljoene tienerseuns vóór hom ook wellus verwar het met liefde. Op 17-jarige ouderdom word ‘n seunskind oorheers deur die storm van hormone en die drang van die begeerte na die fisiese. Asof die natuurdrif ‘n vuur is wat net nooit geblus kan word nie. Hy het haar die eerste keer raakgesien toe hy na skool die stowwerige pad huis toe aangedurf het. Sy het in die spaaider sit en wag terwyl haar pa, die nuwe dokter op Stellenbosch, sy weeklikse bestelling gaan insit het by die algemene handelaar.
Skielik het Hendrik elke woord verstaan wat Salomo in Hooglied geskryf het. Skielik het die storie van Romeo en Juliet totaal sin gemaak. Die wêreld het vir ‘n ewigheid of ‘n oomblik stilgestaan. Daar was geen klank nie. Niks en niemand anders as nét sy nie. Sy het al volwassenheid bereik en was die perfekte eksemplaar van ‘n vrou. Lang, raafswart hare. Groen oë met ‘n vurige vonkel. Vel wat Hendrik herinner het aan sy ma se beste porselein teekoppies. So wit én so glad. Alhoewel haar rok niks verklap het nie, kon Hendrik duidelik die twee groot rondings op haar bors sien op en af beweeg soos twee wilde diere wat wag om ‘n prooi te vang.
Hendrik het van die perd afgespring en met die sekerheid van ‘n kryger na haar toe gestap. Vir ‘n oomblik het hy haar net aangestaar. Sy het hom met amusante belangstelling bekyk en gewag vir wat kom. Soos ‘n spinnekop op ‘n web.
“Middag Juffrou. Mag ek jou vra wat jou naam is?”
Op die oog af sou jy sê sy was die toonbeeld van onskuld. ‘n Dame wat mans op ‘n afstand gehou het, om haar hart en lyf te beskerm. Jy sou verkeerd wees.
“Lilith Blake.”
Daar was ‘n kilheid in haar stem. Sy het reeds belangstelling verloor. Sy het genoeg gehad van tienerseuns – kinders. Sy het genoeg gehad van hulle lomp pogings om net hulle eie behoeftes te bevredig. Sy het nou net belangstelling gehad in mans, wat ‘n vrou volkome kon laat voel. Hendrik het egter nie die kilheid raakgesien nie. Hy het net die skoonheid van sy toekomstige vrou raakgesien.
So het Hendrik se opdraande stryd begin om Lilith se hart te probeer wen.
Daagliks het Hendrik die pad van die plaas na die dokter se herehuis net buite die dorpie aangepak, gewapen met blomme, lekkergoed, groente, vleis, biltong, boeke, gedigte of mooi woordjies wat hy sag in Lilith se oor wou fluister. Lilith het die aandag geniet en die geskenke opgeraap asof dit haar reg was, maar net-net genoeg aandag aan Hendrik gegee sodat die vloed van geskenke nie sou opdroog nie.
Teen die tyd wat Hendrik se perd al self die pad geken het na die Blake landgoed, het Hendrik se ma, Anjana, besef iets is aan die gang. Hendrik het sy werkies op die plaas begin nalaat en sy oë het gestaar in die verte asof hy na iemand verlang of iewers moes wees. Hendrik is al wie Anjana in hierdie wêreld oorgehad het. Haar man is dood aan bosluiskoors, nog voor hulle nóg kinders kon kry. Sy moes noodgedwonge die klein boerdery oorneem om vir Hendrik ‘n goeie lewe te kon gee. Saam het ma en seun die een na die ander struikelblok oorwin en ‘n sukses gemaak van ‘n lewe wat eintlik van die begin af gedoem was. Anjana het altyd geweet haar enigste seun sou haar eendag verlaat en sy liefde vir ‘n ander vrou op ‘n ander manier gee. Maar nóú was nog te gou. Hy was nog ‘n kind – haar baba seuntjie.
“Wat tuur jy so in die verte, Hennie?” Vra Anjana oor aandete, nadat Hendrik weer die hele middag weg was met die perd. “Het jy muisneste?”
Hendrik het bloedrooi gebloos en van oor tot oor geglimlag.
“Ek dink aan Lilith, Ma.” Hy skaam erken en die kos op sy bord met sy vurk rond gestoot.
“O ja? En wie is Lilith nogal? Saam jou op skool?” Anjana het hard konsentreer om bly te klink, maar haar hart het swaar geword.
“Dis Dokter Blake se dogter.”
Anjana het vir ‘n oomblik dood stil gesit. Sy het al vir Lilith op die dorp gesien en geweet dis die tipe vrou wat mans se harte breek. ‘n Ma weet. “Is sy nie bietjie oud vir jou nie? Sy’s mos al 21, is sy nie?”
“Ja. Maar ek is lief vir haar, so al was sy 40 sou dit geen verskil gemaak het nie.”
Anjana het lank stilgebly. Sy het geworstel met die gedagtes en emosies wat diep in haar wou gil en skree en haar enigste kind beskerm teen die wêreld. Uiteindelik het sy kalm gesê, “Jy moet jou hart oppas my kind. Meisies soos daai het al vele mans se ondergang beteken.”
Die woede het sonder waarskuwing uit Hendrik geborrel: “Ma ken haar nie eers nie en nou wil Ma haar só kom sleg maak? Sy is liewer vir my as wat enige iemand nog ooit was.” Hendrik het sy eetgerei hardhandig neergegooi op die bord en die veld ingestap. Anjana het in stilte bly sit met net haar seer as geselskap. Nóg ‘n paaiement was betaal vir Lilith se liefde.
Na daardie aand, het Hendrik die minimum met sy ma gepraat en selfs nog minder van sy werk op die plaas gedoen. Anjana moes vroeër begin opstaan en later gaan slaap om by alles uit te kom sodat die plaas nie agteruit gaan nie. In die aand het sy nog steeds ‘n bord warm kos voor Hendrik neergesit waar hy dit woordeloos verorber het.
Intussen het Hendrik dividende begin verwag van Lilith, maar al beloning wat hy gekry het vir sy meedoënlose offers en gebare van liefde, was ‘n soen op die wang of ‘n sagte aanraking aan sy arm. Hy het haar telkemale gevra wat hy moet doen dat sy haar hart vir hom sal gee en met hom trou met hom sal trou. Elke keer het Lilith die prys opgestoot en Hendrik het gedweë die paaiement betaal. ‘n Disa wat groei op die kranse van die Matroosberg. Die pels van ‘n rob van Mosselbaai. Die horings van ‘n bloubokkie. Elke keer dink Lilith die prys is onbekombaar hoog, dan bewys Hendrik net weereens dat niks groter is as sy liefde vir haar nie.
Uiteindelik was Lilith moeg vir die speletjie. Hendrik se konstante teenwoordigheid op die werf het die ander hane van die omtrek weggehou.
“Wat moet ek vir jou doen dat jy met my sal trou?” Het Hendrik vir die soveelste keer een middag gevra en diep in Lilith se oë probeer kyk. Sy was egter meer geïnteresseerd in een of ander voël wat in die boom ‘n oninteressante deuntjie probeer tjirp het.
“Lilith?” Het Hendrik weer probeer.
Toe sy belangstelling verloor in die voël, kyk sy hom uiteindelik in die oë. “Bring vir my jou ma se hart.”
Haar gesig was sonder enige emosie. Sy was soos ‘n kat wat moeg was om met haar prooi te speel, en sonder moeite of gewete die slagoffer die doodslag toegedien het.
Hendrik het in stilte gesit en wag vir enige iets wat sou verraai dat sy nie ernstig was nie.
“Bring vir my jou ma se hart, en sit dit in my hand. Daar is geen groter liefde as die liefde tussen ma en seun nie. Bring my jou ma se hart, en ek sal weet dat jy liewer vir my is, as vir enige iemand of iets anders. Dan sal ek met jou trou.” Dit was ‘n speletjie vir Lilith. ‘n Prys te hoog vir selfs Hendrik.
Hendrik het woordeloos, doodsbleek opgestaan en weggeloop. Die pad terug na die plaas toe was ‘n miljoen myl in sy gedagtes. Die gedagtes het gemaal, gedraai, geredeneer, gevra, geraas en probeer sin maak. Toe hy by die plaashuis instap het sy ma reeds by die tafel gesit en wag met aandete wat ongeduldig begin koud word. Vir ‘n oomblik wou hy sy ma omhels en vir haar jammer sê, maar die beeld van Lilith se volmaakte gesig het al die ander emosies oorskryf, doodgemaak. Anjana het vir Hendrik geglimlag en gevra hoe was sy dag. Hendrik het net langs die tafel bly staan en van die een dis na die ander gekyk. Sy oë het tot ruste gekom op die broodmes. Voordat Hendrik verder daaroor kon tob of Anjana besef wat gebeur was die mes in sy hand. Teen Anjana keel. Oor haar keel. In haar keel. Hendrik het sy ma vir ‘n oomblik vasgehou terwyl sy flou probeer baklei teen die onafwendbare. Sy oë het sy ma s’n vir ‘n oomblik ontmoet. Haar oë was vol vrae. Nie haat of woede of beskuldigings nie. Net vrae.
En toe was Anjana dood.
Hy het haar lyk saggies op die grond neergesit, en met die broodmes haar bors oopgeklief. Versigtig het hy sy ma se vlees en bloed gesny en gekerf om nie haar hart skade aan te doen nie. Uiteindelik het hy sy ma se hart uit die vernielde liggaam gehaal, versigtig die prys in ‘n kaasdoek toegedraai en uitgestap die donkerte in.
Hendrik het geweet sy perd sou te veel sukkel en struikel in die eindelose donker onder die donkermaan, en maar te voet die pad na die Blake herehuis aangepak. ‘n Paar myl verder raak Hendrik die pad byster en loop hy die donkerte in. Hy besef nie hy is by die De Krans plaas nie. Skielik is daar nie meer aarde onder sy voete nie en hy tuimel by die krans af. Ver genoeg om sy liggaam te kneus, maar nie ver genoeg om sy lewe te neem nie. In die tuimel verloor hy Anjana se hart iewers tussen die klippe, stof en bosse. Na ‘n ewigheid, of ‘n paar sekondes, strompel Hendrik orent. Sy liggaam skree uit verskillende plekke vir hom dat daar groot fout is. Maar die waansin oorheers alles. Hy sak op sy knieë neer en begin rondtas in die eindelose donker, opsoek na die hart. Na nog ‘n ewigheid voel hy die klam, nog effens warm orgaan onder sy vingers en in trane probeer hy die stof en stokkies van sy ma se hart afstof. Die rooi massa is skaars sigbaar in sy hand. Maar die stem. Die stem wat uit die hart uit praat. Die stem wat uit die lewelose hart uit weerklink is oorverdowend. Sonder twyfel Anjana se stem. Hendrik se ma se stem.
“Het jy seer gekry my kind?”
1 Kommentaar
Maak 'n opvolg-bydrae
Jy moet aangemeld wees om 'n kommentaar te plaas.
Anze
Pragtig, baie dankie vir jou bydrae tot die September 2020 – Liefdes-projek