Vryleer: oop toegang tot inligting.

Vryleer: oop toegang tot inligting.

Wat presies behels oop toegang?

Oop toegang – OT, dui op vrye toegang tot inligting wat verkry kan word deur die Internet tot nagevorste vakspesifieke artikels, tesisse en ook proefskrifte. Die voordeel van oop toegang is dat die inligting onverwyld beskikbaar is vir gebruik. Nog ʼn groot voordeel is die bekostigbaarheid van oop toegang.

Navorsers word dikwels gesien as boumeesters vir iets nuuts. Om ʼn verskil te maak, moet hulle navorsing egter in die akademiese arena gedeel kan word met die res van die wêreld.

Navorsers of skrywers wat in die oop toegang milieu publiseer, maak gebruik van ʼn spesifieke lisensie wat aan die publiek gratis toegang gee tot die gebruik van hulle oorspronklike werk. Die voordele van oop toegang: dit bied aan vele gebruikers ʼn alternatief wat finansieel lonend is. Drukkoste van boeke is ʼn ontsettende groot uitgawe. Oop toegang verseker ook ʼn makliker vloei van gegewens en inligting tussen die navorser en die publiek. In die geval waar die navorsers of skrywers dan gebruik maak van oop toegang, maak hulle hulle werk wettiglik beskikbaar om te gebruik, sonder betaling. Alhoewel die gebruik gratis is en versprei mag word, is daar ʼn voorwaarde aan verbonde: die outeur en die oorspronklike bron moet elke keer volledig aangehaal word sodat daar op die manier aan die outeur erkenning gegee kan word.

Voordele van oop toegang?

* Navorsingsartikels is baie vinniger beskikbaar. Navorsers kan mekaar se werk bestudeer en ook daarop verbeter wat weer nuwe navorsing en resultate moontlik maak.
* Dikwels help die regering met befondsing uit die staatskas en op hierdie manier kan die belastingbetaler ook deel kry in die aanwending van staatsgeld.
* Vooruitgang in opleiding. Oop toegang verleen aan opvoeders en studente vrye toegang tot die jongste navorsing.
* Kennis word verbreed deur beskikbare navorsing.

Oop toegang se ontstaan?

Oop toegang het hul oorsprong in die volgende drie definisies gehad:

– die Budapest definisie in 2002
– die Bethesda definisie in 2003
– die Berlin definisie ook in 2003
‘n Vierde belangrike verklaring: opgedateerde Budapest BOAI10-definisie.
“Saam met die Budapest Open Access Initiative (BOAI) en die Berlynse verklaring oor oop toegang tot kennis in die wetenskappe en geesteswetenskappe, het die Bethesda-verklaring ‘oop toegang’ gestig as die term om inisiatiewe om inligting wyer en maklik beskikbaar te stel, te beskryf.[1]”
aanhaling:
https://ewikiaf.top/wiki/Bethesda_Statement_on_Open_Access_Publishing

Die mening bestaan dat mens feitlik nie kan groei sonder oop toegang nie.

Hoe beskikbaar is oop toegang?

Verskeie universiteite is vir die afgelope tyd besig om beskikbare akademiese werk op te neem in institusionele navorsingspakhuise. (Institutional repositories.)
Daar is verskeie institusionele “pakhuise” waar inskrywings en artikels gevind kan word met baie maklike soektog op die internet. Daar is regtig ʼn oormaat inligting beskikbaar vir diegene wat navorsing doen oor ʼn sekere onderwerp.

Die Universiteit Stellenbosch het die meeste inskrywings – 55 000 en stel hulle dokumente beskikbaar by:
http://scholar.sun.ac.za
Unisa se pakhuis is gelaai met bykans 15 000 inskrywings en kan gevind word by:
http://uir.unisa.ac.za
Noordwes se pakhuis het self ook ten minste 9 000 inskrywings by:
http://dspace.nwu.ac.za

Met pakhuise wat oorloop van inligting, is al wat jy moet doen: GOOGLE! As jy dit nie vind nie, is die kanse dat dit nie bestaan nie, baie groot. Vryleer is definitief ʼn konsep wat gekom het om te bly.

In die veranderde tye is dit nie nodig om ten duurste te betaal vir inligting nie, met oop toegang tot inligting het jy die wêreld se inligting aan jou vingerpunte.

©Marlene Erasmus
31/03/2022

Neologisme:
* vryleer: gratis toegang tot leermoontlikhede.

Bronne:
http://news-nwu-ac-za.web.nwu.ac.za
https://www.netwerk24.com
https://oeweek.oeglobal.org
https://en.wikipedia.org/wiki/Open_access

(592 woorde)

Rapporteer inhoud

• Issue: *
  Kopiereg inbreuk vuil taal Ongeldige Inhoud
• Your Name: *
  
• Your Email: *
  

• Details: *
  

Handig verslag