Is Blondie slim of net slinks?

(Woordtelling 1141)

Liewe Sharlies Tron,

Genade vroumens! Jy gedra jou darem nou heeltemal te blond, of baie slinks.

Ek weet ons ou Afrikaanse taaltjie word al hoe minder gepraat. Dit is nie net ons gesinne wat nie meer groei nie, die sprekers verengels so saggies en sonder dat ons dit agterkom. Dit bly egter steeds ʼn baie slim manier om die kollig weer op jou krimpende loopbaan te vestig. Voel jou bankrekening dalk bietjie dun? Ons weet almal dat daar niks is wat mens so vinnig in die kollig sit as om ʼn ander in die openbaar te beledig nie, en daar is niks wat mense so vinnig laat saamstaan soos wanneer hul erfgoed bedreig word nie.

Onthou, ek weet waar jy vandaan kom. Ek ken daai ou plaasskooltjie al was ek in die ander skool, net om die hoek. Dalk kyk jy deesdae met minagting op jou nederige begin en dit is jammer, want al daardie moeilike jare en skrikwekkende ondervindings het jou die mens gemaak wat jy vandag is. Jy kan die mooiste ontwerpersklere dra, jou hare by die wêreld se beste haarkapper laat knip, maar jy kan nooit van jou verlede weghardloop nie. Dit is deel van jou bloed, jou hartklop. En ja, Afrikaans is steeds deel van jou DNA, al wil jy jou nederige begin en ander se toekoms so verneder.

Ons het kennis geneem dat jy oor die laaste paar dekades die buitelanders ʼn goeie skoot lelike Afrikaanse vloekwoorde geleer het waarvan sommige my haarwortels aan die brand laat slaan het. Yo! Daar is woorde wat ek nie eens saggies vir myself sal sê nie. Ek kon aanvanklik nie glo dat daar soveel liederlikheid uit so ʼn mooi bekkie kan kom nie. Aan die ander kant, miskien moet mens nie iets beter verwag van ʼn arm maplotter wie se pa haar ma gereeld getimmer het nie. Boonop gebruik jy Afrikaans as jou geliefkoosde skinder-taal. Sies vir jou. Weet jy nie dat mens nooit van ʼn ander moet skinder nie, maak nie saak in watter taal dit mag wees nie. Iemand, iewers… daar sal altyd iemand wees wat jou sal verstaan. Ons leef immers nie elkeen in sy eie afgesonderde lugborrel, ver weg van al die ander nie.

Jy het meer kere op die voorblad van ons plaaslike koerantjie verskyn as wat ek vingers op my twee hande het, en ons dorp se inwoners was trots dat jy daar anderkant die groot water ’n suksesvolle loopbaan vir jouself kon uitkalwe. Is jy bekommerd omdat die plaaslike verslaggewers oënskynlik van jou vergeet het? Jy het immers nou al ou nuus geword. Met dertig Amerikaanse seisoene het jy seker al vergeet dat Benoni se stof baie dieselfde as Los Angeles sʼn lyk, of Parys sʼn, of selfs Indië s’n.

Ek weet ook dat jy steeds Afrikaans praat, al is daar net vier of vyf ander Afrikaanssprekende Suid-Afrikaners in die Stad van Drome. Gesels bietjie met Arnold Vosloo en hoor wat hy te sê het oor Afrikaans en die Afrikaanse filmbedryf. Jy mag dit dalk oorweeg om weer bietjie na jou Vaderland terug te keer vir ‘n besoek, en krummelpap saam met gebraaide Karoo tjoppies te eet terwyl jy aan ʼn Afrikaanse produksie werk.

Maar hierdie groot stofstorm is toe eintlik nie al waaroor dit gaan nie. Afrikaans IS besig om ʼn bedreigde taal te word. Ek en dogter praat juis onlangs waarom die kleintjies in ʼn Engelse skool is. Al is dit wonderlik dat die kinders ten volle tweetalig is, is dit maar ʼn gevoelige puntjie. Lank gelede, toe Ouboet gebore was, was daar net Engelse kleuterskole in die betrokke dorp, Dus, Ouboet moes teen wil en dank Engels leer. Die arme kind was omtrent deurmekaar – bedags was hy Engels, en saans en oor naweke moes hy in Afrikaans sy behoeftes uitspel. Met Sussa was dit ʼn doelbewuste keuse. Dogter vertel dat toe sy haar opleiding as vlieënier begin het, het sy so byna nie haar eerste eksamens geslaag nie, bloot omdat baie van die woorde iets was wat haar twee ore nog nooit gehoor het nie, wat nog te sê verstaan!. Sy het so half met die woordeboek in die een hand gestudeer. Dit was maar goed moeilik en nou hoop sy om die pad vir haar kinders net ʼn bietjie meer gelyk te maak. My grootste hartseer is dat die kinders uiteindelik tog heeltemal sal verengels en so sal Afrikaans ook stadigaan in ons twee saamgestelde families begin wegval. Dit bly ʼn teer puntjie, maar nou ja, ons doen seker maar wat ons moet doen. Elkeen moet op een of ander manier sy bes doen om in die groter wêreld te oorleef.

En dan die radio. Die AFRIKAANSE radiostasie wat veronderstel is om ʼn voorbeeld te stel. Dit is nie soseer die aanbieders nie, maar die deelnemers van die verskeie programme. Anglisismes is aan die orde van die dag en spesifiek na die afgelope naweek Omgewingspraatjie wou ek my vinger in my keel gaan druk. Die anglisismes het die melk in my koffie sommer na vrot melk laat ruik, want wat de drommel is “predasie” (predator), “predator(e)”, “mimikrie” (nabootsing), “modifiseer” (verander). Ek dog ek het op ‘n ander planeet wakker geword! Genade tog Prof Rialet Pieters, jy het seker in jou haastigheid net ʼn artikel op die internet opgesoek en die ding so in die hardloop probeer vertaal. Kon nie eens ordentlike Afrikaanse woorde uitdink nie! Nee sies man. Vir iemand met ʼn graad agter jou naam praat jy darem alte lelik. Wat leer jy die jongmense in jou klas? Moet hulle ook met ‘n woordeboek in die een hand sit om te verstaan wat jy nou eintlik probeer sê?

Maar ja, dit is dan ook ʼn werklikheid dat ons Engels en Afrikaans lekker vermeng. Soms klink dit na ʼn verlepte mengelslaai en meeste mense laat dit saggies verbygaan. Daar is soveel woorde wat ons oor en weer gebruik, dat niemand eintlik meer ʼn oog knip nie. Ekself is ook maar lekker skuldig daaraan. Soms kan mens bloot net nie vinnig genoeg aan die regte woord dink nie, en ander kere is daar net nie ʼn goeie beskrywende woord nie – al sê die taalkundiges dat daar tientalle woorde is wat perfek sal pas. Selfs die rekenaar se woordeboek gooi my soms toe met ander voorstelle, terwyl ek net wil gebruik wat ek wil gebruik! Basta met so korrek wees dat dit lyk asof jy ʼn laaistok van die verkeerde kant af ingesluk het.

Net, hierdie oor-en-weer leen van woorde is nie anglisismes nie – ʼn woord wat soos ʼn half-nommer iewers probeer inpas nie. Anglisismes is sommer net lui. Te slim om die woordeboek te gebruik en wragtag te dom om te weet hoe stupid jy nou klink!

Dit hang seker af deur watter lens mens na Afrikaans se voortbestaan kyk. Viva Afrikaans <3

Rapporteer inhoud

• Issue: *
  Kopiereg inbreuk vuil taal Ongeldige Inhoud
• Your Name: *
  
• Your Email: *
  

• Details: *
  

Handig verslag